جهانی‌شدن و زبان فارسی: نکاتی دربارة برنامه‌ریزی زبان ملی

نویسنده

  • پرویز اجلالی عضو هیئت‌علمی مؤسسة عالی آموزش‌وپژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی
چکیده مقاله:

ازمیان موضوع‌های گوناگون مرتبط با سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی زبان فارسی ، به نظر می‌رسد مسئلة تعامل میان زبان فارسی و زبان‌های جهانی (به‌ویژه زبان انگلیسی) چالش مهمی پیش روی زبان مادری ما باشد. واقعیت این است که بعد زبانیِ آنچه جهانی‌شدن خوانده می‌شود چیزی نیست جز تبدیل‌شدن زبان انگلیسی به زبان میانجی (لینگوا فرانکا)ی جامعة جهانی. یکی از نتایج این تحول درک اهمیت و ضرورت تأمل درباب پویایی‌شناسی رابطة میان زبان انگلیسی و زبان فارسی برای ما فارسی‌زبانان است. به نظر می‌رسد چارة کار چیزی نیست جز طراحی سیاست‌هایی واقع‌بینانه برای برنامه‌ریزی رابطة میان این‌دو. اما دراین‌میان باورهایی وجود دارند که همچون موانعی جدی بر سر راه این نوع سیاست‌گذاری عمل می‌کنند. یکی از آنها آرمان خیالی "زبان خالص (سره)" و کوشش‌های بی‌حاصل برای پاک‌سازی زبان فارسی از همة واژه‌های بیگانه است. هدفی که هم با گرایش فارسی‌گویان معمولی درتضاد است و هم با رویکرد زبان‌شناسان یا جامعه‌شناسان فرهنگ. البته ساختن برابرنهاده‌های فارسی به‌جای واژه‌های بیگانه لازم است، اما خلوص‌گرایان فاقد رویکردی عینی هستند و کوشش‌هایشان درجهت تقویت و استحکام‌بخشیدن به زبان همچون مهم‌ترین ابزار ارتباطی میان هم‌زبانان نیست، بلکه قصد ایشان فقط خالص‌سازی زبان است که موضوعی است غلط و ناممکن. این مقاله بستة سیاستی زیر را برای تنظیم رابطة میان زبان فارسی و زبان‌های جهانی (و دیگر زبان‌ها) پیشنهاد می‌کند: 1. سیاست هم‌زیستی مسالمت‌آمیز که ازجمله دربرگیرندة به معیارسازی (استانداردکردن) فرایند وام‌گیری متقابل میان زبان‌ها ازطریق پیشنهاد قواعد معینی برای وام‌گرفتن واژه از زبان‌های دیگر است که ازسویی به‌معنای مشروعیت‌بخشیدن به فرایند مبادلة واژه میان زبان‌هاست که عملاً پیوسته درحال انجام است و ازسوی دیگر به‌معنای کنترل این فرایند تا حد امکان خواهد بود. 2. سیاست تقسیم کار میان زبان جهانی که به کار تعامل و ارتباط‌سازی با ملت‌ها می‌آید و زبان ملی که وظیفه‌اش ایجاد پیوند و هماهنگی میان همة گروه‌ها و اقوام با زبان‌ها و لهجه‌های گوناگون درون یک کشور است؛ و سرانجام زبان قومی که به‌منظور ایجاد پیوند و ارتباط‌سازی میان اعضای گروه قومی به‌کار می‌رود. با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان به تقویت توانمندی شهروندان در هرسه‌پلة پلکان  زبان‌ها پرداخت. تقویت هرکدام از این زبان‌ها اگر به‌درستی و درجای خود انجام شود و قانون حدود کاربرد آنها را روشن کرده باشد، به رشد دیگری نیز کمک خواهد کرد و به وحدت و همدلی میان شهروندان خواهد افزود. 3. سیاست بازبینی رابطة میان خط و زبان. اصلاح و تدقیق خط کنونی فارسی می‌تواند به دقت زبان بیفزاید، سوادآموزی را تسریع کند و درمجموع به معیارسازی زبان فارسی را چه برای فارسی‌زبانان و چه برای آموزش فارسی به خارجیان  تسهیل خواهد کرد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نکاتی درباره تدوین گرایش برای رشته زبان و ادبیات فارسی

این مقاله به بررسی موضوع به وجود آمدن گرایش در رشته زبان و ادبیات فارسی می پردازد. نویسنده به لزوم وجود گرایش برای رشته زبان و ادبیات فارسی معتقد است و پس از ذکر دلایل خود، دلایل مخالفین را نقد می کند.در پایان نویسنده به ملاحظات خود درباره چگونگی نوشتن گرایش اشاره می کند.

متن کامل

نکاتی درباره تدوین گرایش برای رشته زبان و ادبیات فارسی

این مقاله به بررسی موضوع به وجود آمدن گرایش در رشته زبان و ادبیات فارسی می پردازد. نویسنده به لزوم وجود گرایش برای رشته زبان و ادبیات فارسی معتقد است و پس از ذکر دلایل خود، دلایل مخالفین را نقد می کند.در پایان نویسنده به ملاحظات خود درباره چگونگی نوشتن گرایش اشاره می کند.

متن کامل

نقش زبان فارسی در یکپارچگی و وحدت ملی ایران

ایران به دلیل موقعیت خاص طبیعی و جغرافیایی و سیاسی خود، از سپیده دمان تاریخ تاکنون، حوادث پرشماری را از سر گذرانده است. آنچه البته این کشور دیرینه سال را در برابر هجومها و ایلغارهای گسترده همچنان پا برجا نگه داشته، هویت ملی و ایرانی آن بوده است؛ هویتی که در قالب زبان پارسی بالیده و خود را نموده است. این زبان چه در آن روزگارانی که کورش و داریوش بدان سخن می گفتند و اعلامیه ها و منشورها و فرمانهای...

متن کامل

…دَر زبان فارسی رساتر از زبان عربی!

زبان‌ها از نظر قدرت و ضعف و رسایی و نارسایی در بیان مطلب درجات مختلفی دارند که قوی‌ترین یا از جمله قوی‌ترین آنها زبان عربی (العربیه الفصحی) است؛ به‌برکت تحقیقات و کارهای زیادی که مسلمانان از همه اقوام (مخصوصاً ایرانیان) در طول قرن‌ها به انگیزه دینی در مورد آن انجام داده‌اند! با وجود این، تعدادی از ساختارهای جمله و عبارت در زبان فارسی بسیار رساتر و قوی‌تر است نسبت به آنچه مربوط به زبان عربی است ک...

متن کامل

کشمیر و زبان فارسی

کشمیر ، قسمتی از ایالت جامو وکشمیر هند، همواره یادآور دیاری افسانه ای و سرسبز با جلوه هایی از زیبایی های شگرف است که مکان های تاریخی و مناظر طبیعی، جاذبه ی خاصی به آن بخشیده است. اشتراکات فراوان آب و هوایی، طبیعی و فرهنگی کشمیر و ایران سبب شده که کشمیر را« ایران صغیر» بنامند.زبان فارسی که زیرشاخه ای از زبان های هند و ایرانی است با زبان های شبه قاره، پیوندی دیرینه دارد؛ اما  در  واقع توسعه و نفو...

متن کامل

پیشنهادی تازه دربارة معنا و صورت‌های نوشتاریِ «گاوکیل» در زبان فارسی

در متون کهن، «کاوکیل»، «کاکیل»، «کالیل» و«کاکثل» بر یکی از جشن­های ایران باستان و نژاد خاصی از گاو اطلاق شده است. هدف این مقاله، بررسی این نشانه­ها و بیان مدلول آن­هاست. به ­این منظور، نخست، با استناد به رسم­الخط فارسی قدیم، نشان داده می­شود که شکل­های مذکور، املاهای دیگری از »گاوکیل»­اند؛ سپس این پیشنهاد مطرح می­شود که «کیل» در این کاربرد، معادل کج است که از طریق ترکیبِ «کج و کول»، به فارسی امر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 8  شماره 3

صفحات  6- 27

تاریخ انتشار 2014-09-01

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023